Principes

Met het hanteren van een aantal principes bij Podiumkunst.net beogen we eenduidigheid te creëren in de wijze waarop verschillende deelnemers en collecties met elkaar verbonden worden, zodat oplossingen niet complexer worden dan nodig. Dat komt stabiliteit, toepasbaarheid en betaalbaarheid ten goede.

Onderstaande principes zijn mede tot stand gekomen uit de gevoerde gesprekken met collectiebeheerders en andere belanghebbenden. Klik op het linkje aan de rechterkant om meer informatie te tonen. Elke principe is voorzien van een rationale (waarom is het principe belangrijk?) en een of meer implicaties (welke consequenties volgen uit het hanteren van het principe?):

1. Podiumkunst.net wordt in gezamenlijkheid ontwikkeld met de podiumkunstinstellingen en -archieven

• Daardoor borgen we draagvlak en zorgen we dat alle instellingen en archieven kunnen aansluiten.
• Impliceert dat we bij het maken van keuzes rekening moeten houden met de betrokken partijen en misschien niet altijd de technisch beste optie kunnen kiezen.

2. Podiumkunst.net verbindt collecties van uiteenlopende volwassenheid

• Daardoor kunnen alle partijen (groot/klein) meedoen en sluiten we zoveel mogelijk collecties aan
• Daardoor krijgen we sneller en beter zicht op welke collecties er zijn
• Impliceert dat niet alle aangesloten collecties even goed voorzien zijn van metadata (kwantiteit/kwaliteit)

3. Podiumkunst.net maakt collectie-items toegankelijk via de voorzieningen van de collectiebeheerders

• Daardoor houden collectiebeheerders de controle over hun collectie
• Daardoor hoeft Podiumkunst.net zelf geen autorisatie op toegang tot collectie-items uit te voeren
• Daardoor hoeft Podiumkunst.net zelf geen voorziening te bieden voor het ontsluiten van collectie-items
• Impliceert dat van collecties zonder eigen publicatievoorziening alleen metadata beschikbaar is via Podiumkunst.net

4. Podiumkunst.net verbindt collecties met behulp van een metadatamodel gebaseerd op RDA

• Daardoor wordt Podiumkunst.net op een voor de gebruikers transparante wijze doorzoekbaar
• Impliceert dat toevoegingen aan het model (m.n. specialisaties voor relaties waar RDA tekortschiet) helder toegelicht moeten worden
• Impliceert dat 'mappingen' gemaakt moeten worden voor aangesloten collecties met een afwijkend metadatamodel

5. Podiumkunst.net verbindt collecties op itemniveau door middel van duurzame identifiers

• Daardoor kunnen collecties op uniforme en duurzame wijze met elkaar verbonden worden
• Impliceert dat aangesloten collectiebeheerders zorgen dat collectie-items via duurzame id's bereikbaar zijn
• Impliceert dat collectiebeheerders zelf duurzame id's creëren waar/wanneer nog geen geschikte id beschikbaar is

6. Podiumkunst.net verbindt collecties semantisch door metadatavelden te relateren aan open terminologiestelsels

• Daardoor ontstaat een virtueel netwerk van collecties met eenduidige semantiek
• Daardoor kunnen alle collectiebeheerders zelfstandig betekenis toevoegen aan de metadata.
• Impliceert mogelijk migratie c.q. toevoegen van relaties naar terminologiestelsels
• Vereist classificeren van terminologiebronnen in open en gesloten

7. Podiumkunst.net bevordert dat collecties zoveel mogelijk verwijzen naar autoritatieve bronnen

• Daardoor blijft de noodzaak tot zelf beschrijven zoveel mogelijk beperkt
• Daardoor wordt waar mogelijk hergebruik gemaakt van bestaande thesauri
• Impliceert het aanwijzen of erkennen van autoritatieve bronnen
• Impliceert dat een terugkoppelmechanisme nodig is voor het aanvragen van correcties in bestaande thesauri.

8. Podiumkunst.net zoekt aansluiting bij lopende en geplande initiatieven bij de podiumkunstinstellingen en -archieven.

• Daardoor kunnen we instellingen en archieven aansluiten die zeer beperkte middelen tot hun beschikking hebben
• Daardoor borgen we het praktisch nut van onze diensten
• Impliceert dat we ons beperken tot daar waar al iets gebeurt.

9. Podiumkunst.net past waar mogelijk open source en open standaarden toe.

• Daardoor voorkomen we vendor lock-in.
• Daardoor verhogen we de interoperabiliteit.
• Daardoor verlagen we de drempel om aan te kunnen sluiten.
• Impliceert dat open source componenten de voorkeur hebben boven commerciële applicaties.
• Impliceert dat voor gehanteerde standaarden er voldoende zekerheid is dat (1) de benodigde documentatie laagdrempelig beschikbaar is, (2) er geen hindernissen zijn op het terrein van intellectueel eigendomsrecht, (3) er voldoende inspraak mogelijk is met betrekking tot de (door)ontwikkeling van de standaard en (4) de onafhankelijkheid en duurzaamheid van de standaardisatieorganisatie verzekerd is. (cf. criteria 'open standaard' van Forum Standaardisatie)

Principes uit de DERA

Bovenstaande principes sluiten aan bij de principes uit de DERA en maken die DERA-principes concreet voor Podiumkunst.net. De DERA-principes blijven onverkort van kracht:

• Principe 1: Zorg dat de authenticiteit van erfgoedinformatie duidelijk is
• Principe 2: Zorg dat de beschikbaarheid van erfgoedinformatie duidelijk is
• Principe 3: Zorg dat informatie herkenbaar en gebruiksvriendelijk wordt aangeboden
• Principe 4: Zorg voor eenduidige beschrijving van erfgoedinformatie
• Principe 5: Zorg dat erfgoedinformatie verwijst
• Principe 6: Zorg dat erfgoedinformatie verwijsbaar is
• Principe 7: Respecteer de diversiteit van erfgoedinformatie
• Principe 8: Zorg voor gedistribueerde erfgoedinformatie

DERA geeft onder de noemer “linked data” nog een aantal principes:

• Bronhouders gebruiken duurzame identifiers om hun informatie te identificeren, nu en in de toekomst. Een duurzame identifier is een URI die via HTTP opgevraagd kan worden, bijvoorbeeld een Cool URI of een persistent identifier.
• Bronhouders gebruiken (web)standaarden (zoals RDF) om informatie aan te bieden die door afnemers via duurzame identifiers wordt opgevraagd.
• Bronhouders verwijzen in hun metadata zoveel mogelijk naar informatie van andere bronhouders. Deze verwijzingen zijn duurzame identifiers (punt 1) en leiden naar informatie die via standaarden wordt aangeboden (punt 2).
• Bronhouders stellen hun metadata daar waar het kan met een open licentie beschikbaar. Gepubliceerde metadata zijn vrijelijk te gebruiken. Dit zorgt voor linked open data.
• Bronhouders stellen hun digitale informatieobjecten met een bepaalde rechtenstatus beschikbaar. Dit maakt duidelijk of het gebruik beperkt wordt door bijvoorbeeld wetgeving, auteursrechten of privacy. De rechtenstatus kan worden aangegeven met een (open) licentie of een andere vorm van rechtenexpressie.
• Bronhouders verwijzen in de metadata naar de licentie of rechtenstatus. Deze verwijzing leidt naar een machineleesbare, gestandaardiseerde definitie (principe 2).
• Bronhouders registreren de verwijzing naar de licentie of rechtenstatus bij de dataset waartoe de informatie behoort.

Bronnen voor principes

Bovenstaande principes zijn opgesteld na analyse van uitspraken/stellingen uit documenten (met name het Programma van eisen en het Activiteitenplan) en de gevoerde gesprekken.

Uit het PvE

• Gebruik van open source:
  Bij voorkeur wordt de knowledge graph opgebouwd met open source componenten die op een duurzame manier worden onderhouden en doorontwikkeld. Wanneer er toch voor een commerciële applicatie wordt gekozen omvat het ontwerp suggesties voor het duurzaam beheren van de knowledge graph en de financiële implicaties daarvan.

Uit het activiteitenplan

• Missie: Podiumkunst.net koestert de verhalen van de podiumkunsten met levende collecties
• Visie: de podiumkunstensector in staat stellen haar collecties digitaal te delen en hergebruik te stimuleren.
  In 2025 is Podiumkunst.net uitgegroeid tot het netwerk waarin de podiumkunstensector is verenigd om collecties beschikbaar te stellen. Podiumkunst.net ontsluit de digitale collecties voor een duurzaam gebruik van ons immaterieel erfgoed. Zowel grote, middelgrote als kleinere cultuurproducerende podiumkunstinstellingen en archieven zijn aangesloten op een gezamenlijk ontwikkelde infrastructuur. De doelgroepen van Podiumkunst.net weten de collecties te vinden en putten er inspiratie uit. Zo draagt de podiumkunstensector, naast de erfgoedsector en de ontwerpsector, bij aan de Nationale Strategie Digitaal Erfgoed (NSDE). Podiumkunst.net inspireert met pilotprojecten, die nieuwe vormen van (her)gebruik onderzoeken en faciliteren.
• De infrastructuur van voorzieningen van Podiumkunst.net (figuur 1) volgt het drielagenmodel (houdbaar/bruikbaar/zichtbaar) waarin het beheer van datacollecties, voorzieningen voor het verbinden van die data en toepassingen voor presentatie en gebruik worden onderscheiden.

Uitspraken uit de gevoerde gesprekken

• Betekenis toekennen aan metadata door te verwijzen naar terminologiebronnen (NDE)
• Minimaliseren inspanningen collectiehouders door aan te sluiten bij reeds toegepaste standaarden (NDE)
• Laagdrempelige toetreding door zo min mogelijk eisen vooraf te stellen aan toevoegingen, beter daarna begeleiding bij verbeteren metadata (Cemper)
• Thesauri op logische plaats beleggen. Ontbrekende data terugkoppelen naar de juiste thesaurusbeheerder, niet zelf oplossen (DIP)
• Gebruik maken van wat er al ligt (aan bronnen) (DIP)
• Diensten/activiteiten/… moeten praktisch nut hebben voor de instellingen (DEN)
• Succes vereist dat instellingen inzicht krijgen in / bewust worden van eigen archief (DEN)